Ο καρκίνος του μαστού είναι ένας όγκος στο στήθος που προκαλείται από μια ανώμαλη και ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των κυττάρων. Μία στις 11 γυναίκες θα διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού πριν από την ηλικία των 75. Οι μαστοί βρίσκονται στο θωρακικό τοίχωμα και αναπτύσσονται στις γυναίκες στη διάρκεια της ήβης, όταν δηλαδή αρχίσουν να παράγονται οι γυναικείες ορμόνες (οιστρογόνα, προγεστερόνη) από τις ωοθήκες. Ο μαστός αποτελείται από 15-20 λόβια, τα οποία περιέχουν πολλά μικρά λοβίδια, που με τη σειρά τους περιέχουν αδένες που παράγουν το γάλα. Η παροχέτευση γίνεται από μικρούς σωλήνες (πόρους) που εκβάλλουν στη θηλή του μαστού, που βρίσκεται στο κέντρο μιας σκούρας περιοχής του δέρματος που ονομάζεται θηλαία άλως. Μεταξύ των λοβιδίων και των πόρων υπάρχει λίπος. Οι μαστοί περιέχουν επίσης λεμφαγγεία και λεμφαδένες που παγιδεύουν μικρόβια, καρκινικά κύτταρα και άλλες βλαβερές ουσίες εμποδίζοντας τα έτσι να φθάσουν στην κυκλοφορία.

Ο καρκίνος του μαστού αναπτύσσεται από τα αδενικά κύτταρα των πόρων και των λοβιδίων. Σπάνια, όμως, αναπτύσσονται κακοήθειες και από τον λιπώδη ή τον μυϊκό ιστό, που λέγονται σαρκώματα. Κάθε διόγκωση του μαστού δεν είναι απαραίτητα καρκίνος. Οι καλοήθεις όγκοι συνήθως είναι ομαλοί, δεν επεκτείνονται σε άλλα όργανα και η αφαίρεσή τους συνεπάγεται τη μη επανεμφάνισή τους. Αντίθετα, ο καρκίνος του μαστού αναπτύσσεται προοδευτικά, διηθεί τα παρακείμενα όργανα ή ιστούς (δέρμα, μύες, λεμφαδένες) και αργότερα μπορεί να δώσει μεταστάσεις σε απομακρυσμένα όργανα (ήπαρ, πνεύμονες, οστά, εγκέφαλος κ.ά.). Τονίζουμε ότι ο καρκίνος του μαστού δεν είναι μεταδοτικός.

Οι παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του μαστού είναι οι εξής:

Φύλο: Απλά, το να είσαι γυναίκα είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού. Υπάρχουν περίπου 190.000 νέες περιπτώσεις διηθητικού καρκίνου του μαστού και 60.000 περιπτώσεις μη-διηθητικού καρκίνου του μαστού φέτος στις γυναίκες των H.Π.Α.

Ηλικία: Όπως και με πολλές άλλες ασθένειες, ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού αυξάνεται όσο μεγαλώνετε. Περίπου δύο στους τρία περιστατικά καρκίνου του μαστού βρίσκονται σε γυναίκες 55 ετών και άνω.

Οικογενειακό ιστορικό: Οι γυναίκες με στενούς συγγενείς οι οποίοι έχουν διαγνωσθεί με καρκίνο του μαστού, έχουν υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου. Αν είχατε ένα πρώτου βαθμού συγγενή (αδελφή, μητέρα, κόρη) που είχε διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού, ο κίνδυνος διπλασιάζεται.

Γενετική: Περίπου 5% έως 10% των καρκίνων του μαστού πιστεύεται ότι είναι κληρονομική, προκαλείται από την ανώμαλη μεταφορά γονιδίων που πέρασαν από το γονέα στο παιδί.

Προσωπικά ιστορικό καρκίνου του μαστού: Εάν έχετε διαγνωστεί στο παρελθόν με καρκίνο του μαστού, έχετε 3 με 4 φορές πιθανότητα να αναπτύξετε μια νέα μορφή καρκίνου στον άλλο μαστό ή σε ένα διαφορετικό μέρος του ίδιου μαστού. Ο κίνδυνος αυτός είναι διαφορετικός από τον κίνδυνο της αρχικής επανεμφάνισης του καρκίνου (που ονομάζεται κίνδυνος υποτροπής).

Ακτινοβολία στο στήθος ή το πρόσωπο πριν από την ηλικία 30: Αν είχατε υποστεί ακτινοβολία στο στήθος για τη θεραπεία άλλης μορφής καρκίνου (όχι καρκίνο του μαστού), όπως είναι η νόσος του Hodgkin ή λέμφωμα μη Hodgkin, έχετε ένα υψηλότερο ποσοστό εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Αν είχατε εκτεθεί σε ακτινοβολία στο πρόσωπο σε νεαρή ηλικία π.χ. για την θεραπεία της ακμής, είστε σε υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξετε καρκίνο του μαστού αργότερα στη ζωή σας.

Ορισμένες αλλαγές του μαστού: Εάν έχετε διαγνωσθεί με ορισμένες καλοήθεις (όχι καρκίνος) παθήσεις του μαστού, μπορεί να έχετε υψηλότερο κίνδυνο για καρκίνου του μαστού.

Φυλή / εθνικότητα: Οι λευκές γυναίκες έχουν ελαφρώς περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού σε σχέση με τις γυναίκες της Ασίας. Επίσης, οι αφροαμερικάνες γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν πιο επιθετική, μορφή καρκίνου του μαστού προχωρημένου σταδίου, που έχει διαγνωστεί σε νεαρή ηλικία.

Υπέρβαρα άτομα: Οι υπέρβαρες και παχύσαρκες γυναίκες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να διαγνωστούν με καρκίνο του μαστού, σε σύγκριση με γυναίκες που διατηρούν ένα υγιές βάρος, ειδικά μετά την εμμηνόπαυση. Το υπερβολικό βάρος μπορεί επίσης, να αυξήσει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού δηλ. να υποτροπιάσει σε γυναίκες που έχουν νοσήσει.

Εγκυμοσύνη : Οι γυναίκες που δεν είχαν ολοκληρωμένη εγκυμοσύνη ή έχουν το πρώτο τους παιδί μετά την ηλικία των 30 ετών έχουν υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του μαστού σε σύγκριση με γυναίκες που γέννησαν πριν την ηλικία των 30 ετών.

Θηλασμός : Ο θηλασμός μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, ειδικά αν μια γυναίκα θηλάζει για περισσότερο από 1 έτος.

Έμμηνο ρύση: Οι γυναίκες που ξεκίνησαν την έμμηνο ρύση (περίοδος ) νεότεροι από την ηλικία 12 έχουν υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του μαστού αργότερα στη ζωή. Το ίδιο ισχύει και για τις γυναίκες που περνούν από την εμμηνόπαυση όταν είναι άνω των 55 ετών.

Η κατανάλωση αλκοόλ: Η έρευνα δείχνει σταθερά, ότι η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών – μπύρα, κρασί, και τα υπόλοιπα οινοπνευματώδη ποτά – αυξάνει τον κίνδυνο μιας γυναίκας να εμφανίσει καρκίνο του μαστού.

Έχοντας πυκνούς μαστούς: Η έρευνα έχει δείξει, ότι οι γυναίκες με πυκνούς μαστούς, έχουν 6 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο και δυστυχώς είναι πιο δύσκολο στις μαστογραφίες να γίνει η ανίχνευση του καρκίνου του μαστού.

Η έλλειψη άσκησης: Η έρευνα δείχνει μια σύνδεση μεταξύ της άσκησης τακτικά σε μέτριο ή έντονο επίπεδο για 4-7 ώρες την εβδομάδα και με χαμηλότερο κίνδυνο καρκίνου του μαστού.

Κάπνισμα: Το κάπνισμα προκαλεί μια σειρά από ασθένειες και συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του μαστού στις νεώτερες, προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.

Χαμηλό των επιπέδων της βιταμίνης D.: Η έρευνα δείχνει ότι οι γυναίκες με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D έχουν υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του μαστού. Η βιταμίνη D μπορεί να παίζει ένα ρόλο στον έλεγχο της κανονικής ανάπτυξης κυττάρου του μαστού και μπορεί να είναι σε θέση να σταματήσει τα κύτταρα του καρκίνου του μαστού από την ανάπτυξη.

Η έκθεση στο φως τη νύχτα: Τα αποτελέσματα αρκετών μελετών δείχνουν ότι οι γυναίκες που εργάζονται τη νύχτα – όπως οι εργάτες εργοστασίων, οι γιατροί, οι νοσηλευτές και οι αστυνομικοί, για παράδειγμα – έχουν υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του μαστού σε σύγκριση με γυναίκες που εργάζονται κατά τη διάρκεια της ημέρας. Άλλες έρευνες, δείχνουν ότι οι γυναίκες που ζουν σε περιοχές με υψηλά επίπεδα εξωτερικού φωτός τη νύχτα (φώτα του δρόμου, για παράδειγμα) έχουν υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του μαστού.

Κατανάλωση ανθυγιεινών τροφών: Η κατανάλωση ανθυγιεινών τροφίμων, είναι εν μέρει υπεύθυνη για την εμφάνιση περίπου 30% έως 40% όλων των καρκίνων. Είναι γνωστό ότι ορισμένες τροφές, μπορεί να ενισχύουν το ανοσοποιητικό σας σύστημα και να βοηθήσει να κρατήσει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού όσο το δυνατόν σε χαμηλότερα επίπεδα.

Έκθεση σε χημικές ουσίες στα τρόφιμα: Υπάρχει μια πραγματική ανησυχία ότι τα φυτοφάρμακα, αντιβιοτικά και ορμόνες, που χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες και στα ζώα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην υγεία των ατόμων, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

Έκθεση σε χημικές ουσίες στα αντηλιακά: Ενώ τα χημικά μπορεί να μας προστατεύσουν από τις επιβλαβείς υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου, η έρευνα δείχνει σαφώς ότι σε ορισμένα επίπεδα έκθεσης, μερικές από τις χημικές ουσίες σε ορισμένες αντηλιακά προϊόντα μπορεί να προκαλέσει καρκίνο στους ανθρώπους.

Η έκθεση σε χημικές ουσίες στο νερό: Η έρευνα έχει δείξει ότι το νερό που πίνουμε- είτε είναι από την βρύση του σπιτιού είτε εμφιαλωμένο νερό – δεν μπορεί πάντα να είναι τόσο ασφαλές όσο θα μπορούσε να είναι. Ο καθένας έχει ένα ρόλο στην προστασία της παροχής νερού.

Έκθεση σε χημικές ουσίες, όταν η τροφή ψήνεται σε υψηλή θερμοκρασία:Η έρευνα έχει δείξει ότι οι γυναίκες, που έτρωγαν τρόφιμα στη σχάρα, στα κάρβουνα, και καπνιστά κρέατα και πολύ λίγα φρούτα και λαχανικά, είχαν υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του μαστού σε σύγκριση με γυναίκες που δεν τρώνε πολλά ψητά κρέατα.

Κάθε χρόνο στη χώρα μας εντοπίζονται περίπου 4.500 νέα περιστατικά!

Ορισμένοι αριθμοί δίνουν τη κοινωνική διάσταση του καρκίνου του μαστού. Στις ΗΠΑ το 2004 οι νέες περιπτώσεις καρκίνου του μαστού στις γυναίκες ήταν 217.000 περίπου. Σήμερα, στη χώρα αυτή ζουν περισσότερες από δύο εκατομμύρια γυναίκες με καρκίνο του μαστού. Στην Ελλάδα αναφέρονται 4.500 περίπου νέες περιπτώσεις το χρόνο, ενώ υπολογίζεται ότι 1 στις 8 γυναίκες παγκοσμίως θα παρουσιάσει καρκίνο μαστού σε κάποια φάση της ζωής της. Ωστόσο, οι μέθοδοι διάγνωσης και θεραπείας έχουν εξελιχθεί τόσο, ώστε να είναι δυνατή η διάγνωση της νόσου σε πρώιμο στάδιο, τότε που μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία.

Αυτοεξέταση

1. Μπροστά στον καθρέπτη. Παρατηρήστε οποιαδήποτε αλλαγή στο χρώμα, το σχήμα ή την επιδερμίδα του στήθους σας.
2. Στο ντους. Σηκώστε το ένα σας χέρι πίσω από το κεφάλι σας. Με τα δάκτυλα του άλλου χεριού αρχίστε να εξετάζετε με κυκλική φορά το στήθος σας από την περιφέρεια μέχρι να φτάσετε στην θηλή. Ελέγξτε την περιοχή προς τον ώμο και την μασχάλη.
3. Στο κρεβάτι. Τοποθετείστε ένα μαξιλάρι κάτω από την αριστερή σας ωμοπλάτη και σηκώστε το αριστερό σας χέρι πίσω από το κεφάλι. Με το δεξί ψηλαφίστε όλο το στήθος με κινήσεις από την θηλή προς την περιφέρεια κατά την φορά των δεικτών του ρολογιού. Επαναλάβατε στο δεξί σας στήθος.

Πόσο συχνά και πότε

Μία φορά τον μήνα σε μία σταθερή ημέρα, για να το θυμάστε. Αν έχετε περίοδο, αφήστε να περάσουν 10 μέρες από την πρώτη ημέρα, όταν το στήθος δεν θα είναι πια πρησμένο ή ευαίσθητο.